مالتیپل میلوما (Multiple myeloma) سرطان نوعی از سلول های سیستم ایمنی به نام پلاسما سل ها می باشد که در مغز استخوان اتفاق می افتد. فعالیت طبیعی پلاسما سل ها تولید آنتی بادی می باشد که باعث می شود نقش کلیدی در فعالیت سیستم ایمنی بدن ایفا کند. رشد کنترل نشده این سلول ها منجر به درد استخوان و شکستگی، کم خونی، بروز عفونت و عوارض دیگر می شود. 

در ایالات متحده، هر سال ابتلای 4 نفر از هر صد هزار نفر به M.M تشخیص داده می شود. بروز M.M درآقایان تا حدودی بیشتر از خانم ها است. متوسط سن بیماران مبتلا به  M.M در زمان تشخیص حدود 65 تا 70 سال می باشد.

 علت  مالتیپل میلوما (Multiple myeloma) ناشناخته است. قرار گرفتن در معرض اشعه، مواد شیمیایی آلی (مانند بنزن)، علف کش ها و حشره کش ها می توانند نقش داشته باشند. عوامل ژنتیک و عفونت های ویروسی نیز می توانند باعث افزایش احتمال پیشرفت MM گردد.

 علائم و نشانه های MM 

• علائم استخوانی
• میزان بالای سطح کلسیم خون
• کم  خونی
• اختلال فعالیت کلیه ها
• افزایش چسبندگی خون
• علائم سیستم عصبی (نورولوژیک)
• علائم عمومی
• آزمایش مغز استخوان
• تصویر برداری
• آزمایشات ژنتیک و کروموزومی

معیارهای تشخیص

 تشخیص MM نیازمند موارد زیر می باشد :

یک نمونه از مغز استخوان که دست کم 10درصد از سلول های موجود در آن پلاسما سل باشند و یا وجود توموری از پلاسما سل ها (که اصطلاحا پلاسماسیتوما نامیده می شوند)  به اضافه حداقل یکی از دو مورد زیر : 

• وجود شواهد آسیب به بدن ناشی از رشد پلاسما سل ها مانند آسیب شدید استخوان، نارسایی کلیه، کم خونی و میزان بالای سطح کلسیم خون
• تعیین یکی از یافته های مذکور: میزان پلاسمای سل های مغز استخوان بیشتر یا مساوی 60 درصد کل سلول های مغز استخوان، نسبت زنجیره سبک آزاد 100 یا بیشتر (مشروط بر آنکه میزان کلی زنجیره سبک آزاد حداقل 100 میلی گرم در لیتر باشد) و یا یافتن بیش از یک ضایعه (که استخوان یا مغز استخوان را درگیر کرده باشد ) بوسیله MRI

طبقه بندی خطر  

اختلالات ژنتیک که در MM دیده می شود یکی از قوی ترین عوامل پیش بینی  کننده میزان تهاجمی بودن تومور می باشد. از این رو تمامی بیمارانی که MM آنها به تازگی تشخیص داده شده است، براساس ژنتیک تومور شان به افراد مبتلا به بیماری پرخطر، با خطر متوسط و با خطر استاندارد سطح بندی می شوند.

بیماری پرخطر: تقریبا 25 درصد بیماران مبتلا به MM در طی بررسی با آزمایشات ژنتیک بعنوان بیماران پرخطر شناخته می شوند. این شامل بیمارانی هست که دارای اختلالات ژنتیکی زیر می باشند : 

جابجایی قطعاتی از کروموزوم های 14 و 16، جابجایی قطعاتی از کروموزومهای 14 و 20، جابجایی قطعاتی از کروموزوم های 4 و 14، اضافه شدن بخشی به بازوی بلند کروموزوم 1 و از دست دادن بخشی از بازوی کوتاه کروموزوم 17. این نوع از MM تهاجمی بوده و می تواند باعث کم شدن میزان احتمال زنده ماندن فرد مبتلا شود. از این رو بیماران مبتلا به فرم پر خطر بیماری با روش های درمانی تهاجمی تری تحت درمان و مراقبت قرار می گیرند. 

بیماری با خطر استاندارد : تمام بیماران دچار MM که فاقد اختلالات ژنتیک پر خطر می باشند بعنوان بیماران دچار بیماری با خطر استاندارد طبقه بندی می شوند. به کمک روشهای درمانی مدرن، تخمین زده می شود که میزان متوسط طول عمر این دسته از بیماران بین 8 تا 10 سال خواهد بود.

 درمان MM 

چه زمانی درمان MM را شروع می کنیم؟

 MM می تواند برای مدتهای طولانی پایدار باقی بماند. به آن دسته از بیماران مبتلا به MM به تازگی تشخیص داده شده و فاقد هر گونه علامتی می باشند می توان توصیه نمود که ماه ها تا سال ها صبر نمود و سپس گزینه های درمانی در نظر گرفته شود. 

نوعی از MM که گاماپاتی مونوکلونال با اهمیت نامعین (MGUS) نامیده می شود نیازی به درمان ندارد ولی نیازمند پیگیری طولانی مدت است. درصد کوچکی از بیماران دچار MGUS نهایتاٌ به سمت MM پیشرفت می کنند.

هنگامی که علائم MM پیشرفت نمود درمان با دست کم یکی از گزینه های مطرح شده در زیر برای تقریباٌ تمام بیماران توصیه می گردد. 

انواع درمان

 پنج نوع درمان اصلی برای درمان بیماران دچار MM وجود دارد که عبارتند از :

• داروهای جدید تر
• داروهای تنظیم کننده فعالیت سیستم ایمنی
• مهار کننده های پروتئازوم
• آنتی بادی های مونو کلونال
• شیمی درمانی
• کورتیکواستروئید ها
• پیوند سلولهای بنیادی