نوتروپنی
نوتروپنی عبارت از شرایطی است که زمانی که خون شما به اندازه کافی از سلول های به نام “نوتروفیل ها” ندارد، اتفاق می افتد. نوتروفیل ها یک نوع از سلول های سفید خون هستند. آنها به بدن شما کمک می کنند تا با عفونت ها مبارزه کند.
خون از سلول های مختلف تشکیل شده است. این سلول ها در مرکز استخوان های شما در قسمتی به نام مغز استخوان ساخته می شوند، نوتروپنی وقتی اتفاق می افتد که :
- مغز استخوان شما به اندازه کافی نوتروفیل ها را تولید نمی کند.
- چیزی که در بدن شما (مانند دارویی که مصرف کرده اید، یا خود سیستم ایمنی بدن شما) برخی از نوتروفیل ها را از بین ببرد.
برخی از افراد مبتلا به نوتروپنی دارای هیچ علامتی نیستند. اما افراد مبتلا به نوتروپنی شدید می توانند دچار تب و عفونت های مکرر شوند.
چه عواملی باعث نوتروپنی می شوند؟
علل مختلفی می توانند باعث ایجاد نوتروپنی شوند، از جمله:
- عفونت : بسیاری از عفونت های مختلف می تواند باعث نوتروپنی شود، از جمله:
- تب تیفوئید
- بیماری سل
- هپاتیت B
- ویروس اچ آی وی، ویروسی که باعث ابتلا به ایدز می شود
- داروها : بسیاری از داروها می توانند باعث نوتروپنی شوند. بعضی از انواع آنها عبارتند از:
- داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان، مانند سیکلوفسفامید (نام تجاری: سایتوکسان) و دوکسوروبیسین (نام تجاری: آدریامایسین)
- کلوزاپین
- سولفاسالازین
- کمبود ویتامین : برخی از ویتامین ها و املاح به بدن در راه تولید نوتروفیل ها کمک می کند. اسید فولیک ویتامین و مس نمونه هایی از این مواد و ویتامین ها هستند.
- چنانچه شما گیاهخوار شدید بوده یا جراحی کاهش B12 وزن انجام داده اید و از مکمل ها استفاده نمی کنید می توانید دچار کاهش سطح این مواد و ویتامین ها در بدنتان باشید.
- اختلالات سیستم ایمنی (سیستم مبارزه با عفونت ها)، سیستم مبارزه با عفونت بدن نامیده می شود. به طور معمول، سیستم ایمنی بدن میکروب ها همچنین سلول های ناهنجار را که می توانند به سرطان تبدیل شوند را از بین می برد. اما گاهی اوقات سیستم ایمنی بدن به سلول های طبیعی بدن که شامل گلبول های سفید خون نیز می باشد، حمله می کند. این وضعیت به عنوان “نوتروپنی خود ایمنی” شناخته می شود. افراد گروه های قومی خاص می توانند بطور طبیعی مبتلا به نوتروپنی باشند، اما این افراد از این بابت دارای هیچگونه مشکلی در سلامت شان نیستند. این نوع نوتروپنی “نوتروپنی قومی خوشخیم” نامیده می شود.
- مشکلات مرتبط با مغز استخوان: برخی شرایط که می تواند سلول های خونی ساخته شده در مغز استخوان را درگیر کند می توانند باعث نوتروپنی شوند. نمونه هایی از جمله: شرایط خاص ارثی عبارت از سندرم میلو دیس پلازی (MDS) و انواع خاصی از لوسمی ( سرطان خون ) یا کم خونی می باشند.
آیا آزمایشی برای تشخیص نوتروپنی وجود دارد؟
بله یک آزمایش خون به نام “شمارش کامل خون” همه انواع مختلف گلبول های سفید خون شما را مورد بررسی قرار می دهد. در حقیقت این آزمایش می تواند نشان دهد که آیا شما نوتروپنی دارید یا خیر. پزشکان همچنین این آزمون را “CBC with diff” می نامند. این امر بسیار مهم است که آنچه اهمیت دارد تعداد نوتروفیل ها است و نه در صرف در صد نوتروفیل ها پزشک شما بر اساس سن شما، علائم دیگرتان و شرایط خاص تان تصمیم می گیرد که آیا شما نیاز به آزمایش های دیگر دارید یا خیر.
برخی از چیزهایی که پزشکان برای یافتن علت نوتروپنی استفاده می کنند عبارتند از:
- نتیجه CBC: گاهی اوقات سرنخ هایی از CBC بیمار بدست می آید مانند: اندازه سلول ها، یا تعداد انواع سلول های دیگر.
- سایر تستهای آزمایشگاهی: گاهی اوقات سایر تست های آزمایشگاهی ممکن است مفید واقع شوند مثلا سطح، ویتامین B12 یا آزمایشات تشخیصی بیماری لوپوس.
- نمونه برداری مغز استخوان: جهت انجام این کار، پزشک تان یک نمونه بسیار کوچک از مغز استخوان از استخوان ران شما برداشته و به آزمایشگاه ارسال می کند. سپس یک پزشک دیگر در زیر میکروسکوپ سلول های مغز استخوان را مورد مطالعه قرار می دهد. تنها تعدادی از افراد مبتلا به نوتروپنی به انجام نمونه برداری از مغز استخوان نیاز پیدا می کنند. چنانچه تعداد نوتروفیل های موجود در خون شما بسیار کم بوده و یا خون شما حاوی سلول های غیر طبیعی باشد احتمال دارد که پزشکتان از شما نمونه برداری مغز استخوان انجام دهد.
نوتروپنی چگونه درمان می شود؟
درمان بستگی به عامل ایجاد نوتروپنی دارد.
اگر نوتروپنی شما ناشی از مصرف یک دارو بوده باشد، پزشک ممکن است مصرف داروی مورد نظر را قطع کند. همچنین ممکن است پزشک تان بجای داروی مورد نظر داروی دیگری برایتان تجویز کرده که احتمال کمتری دارد که باعث بروز نوتروپنی در شما گردد.
پزشک شما همچنین ممکن است داروهایی را تجویز کند که به مغز استخوان شما جهت تولید گلبول های سفید کمک کند. این داروها به صورت یک دوز داده می شود و عبارتند از :
- Filgrastim با نام تجاری (Neupogen)
- Sargramostim (با نام تجاری لوکین)
پزشک شما به شما می گوید که چگونه باید به عفونت های جدی توجه کنید. اگر در معرض خطر ابتلا به عفونت های شدید باشید، چنانچه به تب و سایر علائم عفونت مبتلا شدید باید به موقع به پزشک یا بیمارستان بروید. همچنین این امر بسیار مهم می باشد که افرادی که بعلت انجام شیمی درمانی دچار نوتروپنی می باشند چنانچه دچار تب شوند به بیمارستان منتقل شود تا جهت درمان عفونت اقدام سریع انجام شود.
آیا من بعلت ابتلا به نوتروپنی در معرض خطر ابتلا به سرطان خون هستم؟
به رغم برخی اطلاعاتی که در دنیای خارج از جمله فضای مجازی وجود دارد، پاسخ این سوال برای اکثر افراد “نه” می باشد. به ندرت، در افرادی که با برخی از انواع نوتروپنی شدید به دنیا آمده اند خطر ابتلا به نوعی سرطان خون را به نام “لوسمی حاد میلوئیدی” افزایش می یابد. اما این خطر اندک بوده و صرفا به گروه کوچکی از افرادی که با نوتروپنی متولد می شوند مربوط می باشد نه افرادی که بعدا در طی عمرشان به نوتروپنی مبتلا می شوند.