عدم تحمل لاکتوز شرایطی است که در آن هضم قند شیر و محصولات لبنی برای بدن سخت می باشد. چنانچه شما مبتلا به عدم تحمل لاکتوز باشید و از محصولات لبنی استفاده کنید دچار اسهال، درد شکم و نفخ خواهید شد. در افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز نیستند، بدن آنزیمی تولید می کند که باعث شکسته شدن مولکول لاکتوز ( فرم اصلی قندی که در شیر وجود دارد) می شود. اما در بیمارانی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند یا بدن نمی تواند مقادیر کافی از این آنزیم را تولید کند و یا آنزیم تولید شده نمی تواند آنچنان که باید عمل نماید. همچنین بعضی از انواع عفونت ها (مانند عفونت هایی که باعث مسمومیت غذایی می شوند) می توانند باعث آسیب به این آنزیم شوند. اما این وضعیت موقتی بوده و در عرض چند هفته برطرف می شود. خوشبختانه افراد دچار عدم تحمل لاکتوز می توانند با دریافت یک مکمل آنزیمی به رفع مشکل شان کمک کنند.

آیا عدم تحمل به لاکتوز یک نوع حساسیت غذایی می باشد؟

خیر. علائم آلرژی غذایی در اغلب اوقات با علائم عدم تحمل به لاکتوز متفاوت می باشد. در صورت داشتن آلرژی، بدن به پروتئین شیر واکنش نشان می دهد اما در عدم تحمل به لاکتوز مشکل در رابطه با قند شیر می‌باشد. بعلاوه آلرژی ها سیستم ایمنی بدن را درگیر می سازند در حالیکه عدم تحمل به لاکتوز این کار را نمی کند. 

علائم عدم تحمل لاکتوز چیست؟

علائم عدم تحمل لاکتوز تنها بعد از مصرف محصولات لبنی اتفاق می افتد. این علائم عبارتند از:

• انقباضات دردناک و یا درد شکم (معمولا در اطراف ناف و یا در زیر قسمت پایینی شکم)
• نفخ
• دفع گاز
• اسهال (معمولا مدفوع حجیم، کف آلود و یا آبکی)
• استفراغ (استفراغ غالبا در نوجوانان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز اتفاق می افتد)

آیا آزمایشی برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز وجود دارد؟

بله. جهت انجام این تست شما نباید از ساعت ها قبل از انجام تست، چیزی بخورید و یا بیاشامید. بعلاوه ممکن است مجبور شوید تا رژیم دارویی خود را تغییر داده و یا کشیدن سیگار را برای مدتی قبل از انجام تست متوقف کنید.

• تست تنفسی اندازه گیری هیدروژن لاکتوز: جهت انجام این تست، شما باید مایعی را بیاشامید که دارای لاکتوز می باشد، سپس هر 30 دقیقه یک بار به داخل یک دستگاه خاص تنفس کنید، این دستگاه میزان هیدروژن موجود در بازدم شما را اندازه گیری می کند. در افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز می باشند، میزان هیدروژن بازدمی بیشتر از حد طبیعی می باشد. انجام تست تنفسی رایج تر می باشد. 
• تست تحمل لاکتوز: جهت انجام این تست، شما باید مایعی که دارای لاکتوز است را بنوشید، پرستارتان در زمان شروع تست از شما یک نمونه خون گرفته و گرفتن نمونه خون  یک ساعت بعد و دو ساعت بعد مجددا تکرار می شود. اگر نمونه خون شما دارای سطح پایین قند پس از نوشیدن لاکتوز باشد به این معناست که شما احتمالا دچار عدم تحمل به لاکتوز هستند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

چنانچه شما دارای علائم عدم تحمل لاکتوز هستید و تصور می کنید که ممکن است به عدم تحمل لاکتوز مبتلا باشید با پزشک تان مشورت کنید.

عدم تحمل به لاکتوز چگونه درمان می شود؟

درمان بسته به شدت علائم متفاوت می باشد، اما در مجموع شامل موارد زیر می باشد:

• خوردن مقادیر کمتر محصولات لبنی
• جایگزین کردن منابع غیر لبنی بجای مواد مغذی موجود در لبنیات (مانند کلسیم و ویتامین D)
• مصرف مکمل آنزیمی که به شما در هضم محصولات لبنی کمک کند.
• دریافت لبنیات بدون لاکتوز

در صورت ابتلا به عدم تحمل لاکتوز، من به چه مقدار باید مصرف محصولات لبنی را کاهش دهم؟

شما می توانید با کاستن (نه قطع کامل) غذاهایی که می دانید دارای محصولات لبنی هستند شروع کنید. محصولات لبنی شامل شیر، خامه، بستنی، ماست، پنیر و کره می باشند. چنانچه شما به شدت به لاکتوز و یا محصولات لبنی حساس هستید، باید جدول ارزش غذایی موجود هر چیزی که می خورید و یا می آشامید را بخوانید. گاهی اوقات ممکن است شیر و یا محصولات لبنی به غذاهایی اضافه شوند که شما حتی تصور آن را هم نمی کنید، مانند cereal، سوپ های آماده و سس سالاد. حتما لیست مواد موجود در مواد غذایی برای هر چیزی که ممکن است دارای لاکتوز باشد را چک نمایید و در این بررسی حتما به کلمات زیر توجه کنید :

• شیر
• پودر شیر خشک
• لاکتوز
• کشک  

پزشکتان شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع خواهد داد تا اطلاعات کافی درباره مواد غذایی حاوی لاکتوز بدست آورید. همچنین متخصص تغذیه می تواند اطمینان حاصل کند که علیرغم کاهش مصرف محصولات لبنی شما مقادیر کافی کلسیم و ویتامین D دریافت می کنید.

بعضی از داروها نیز با استفاده از لاکتوز تهیه می شوند، اما اغلب افرادی که دچار عدم تحمل به لاکتوز هستند می‌توانند این مقادیر بسیار کم لاکتوز موجود در داروها را تحمل کنند. جدول زیر مقادیر لاکتوز موجود در تعدادی از محصولات لبنی را که به صورت روزمره مصرف می کنید، نشان می دهد.

در صورت ابتلا به عدم تحمل لاکتوز، من باید کدام نوع مکمل آنزیمی را مصرف کنم؟

مکمل های آنزیمی متعددی در داروخانه ها موجود می باشند. شما باید این مکمل های آنزیمی را درست قبل از شروع به خوردن غذا مصرف کنید. اما چنانچه فراموش کردید، می توانید مکمل آنزیمی را در حین غذا خوردن نیز مصرف کنید البته در این حالت ممکن است مصرف مکمل آنزیمی اثر خود را بخوبی اعمال نکند. تاثیر هر نوع خاص از مکمل های آنزیمی در افراد مختلف تا حدی با هم متفاوت می باشد و هیچکدام از این مکمل های آنزیمی همه لاکتوز موجود در غذای مصرفی را کاملا هضم نمی کنند، در نتیجه بعضی از بیماران حتی پس از مصرف مکمل های آنزیمی هم ممکن است همچنان علامت داشته باشند.

آیا من باید مکمل کلسیم و یا مکمل ویتامین D دریافت کنم ؟

این امر بسته به این دارد که آیا شما به صورت کامل از مصرف محصولات لبنی پرهیز می کنید یا خیر، در صورتی که شما به طور کامل از مصرف محصولات لبنی پرهیز می کنید، پزشکتان ممکن است برای شما مکمل کلسیم تجویز کند، همچنین سطح ویتامین D شما را اندازه گیری کرده تا تصمیم بگیرد که آیا نیاز به مصرف مکمل ویتامین D دارید یا خیر.