گاستروپارزی یا “تخلیه تاخیری معده” وقتی اتفاق می افتد که تخلیه معده خیلی طول می کشد و معده غذا را سریع به جلو حرکت نمی دهد، این امر باعث تهوع و استفراغ می شود، همچنین باعث می شود خیلی زود پس از غذا خوردن احساس سیری کنید. گاستروپارزی مشکل شایعی در میان افراد دیابتی است و در افراد دیابتی معمولا از بین نمی رود. گاهی اوقات گاستروپارزی در بیماران با مسمومیت غذایی (گاستروانتریت) دیده می شود. اگر گاستروپارزی بدنبال مسمومیت غذایی اتفاق بیفتد، اغلب طی چند روز تا چند هفته بهتر می شود.

علائم گاستروپارزی چیست؟

علائم شامل موارد زیر است:

• تهوع
• درد شکم
• احساس پری شکم ، خیلی سریع پس از شروع خوردن
• نفخ (احساس پر گاز بودن معده)
• کاهش وزن
• استفراغ حاوی مواد غذایی هضم نشده
• برگشت غذا از معده و مری

آیا گاستروپارزی نیاز به بررسی تشخیصی دارد؟

بله. اگر در سونوگرافی شکم در حالیکه ناشتا بوده اید، تجمع مایعات و مواد غذایی در معده مشاهده شود، احتمال گاستروپارزی مطرح می گردد. اگر پزشک در شما مشکوک به گاستروپارزی شود، ممکن است درخواست روش های تشخیصی زیر را بدهد:

• آندوسکوپی؛ پزشک یک لوله باریک را از حلق شما به سمت معده پایین می فرستد. این لوله (که اندوسکوپ نامیده می شود)، در انتهای خود چراغ و دوربین کوچکی دارد، که باعث می شود پزشک داخل معده شما را ببیند. اگر پزشک همچنان در معده شما غذا را مشاهده کند در حالی که بیشتر از 8 ساعت از خوردن غذا گذشته باشد، علامتی از گاستروپارزی است.
• بلع باریوم، سی تی اسکن یا ام آر آی؛ برای این تست ها شما ماده خاصی را که در تصویربرداری نمایان می شود، می خورید. این روش ها می توانند نشان دهد که آیا انسدادی که مانع از خروج غذا از معده شود، وجود دارد یا خیر.
• سینتی گرافی تخلیه ای معده؛ برای این تست شما غذایی می خورید که مقدار کمی ماده رادیواکتیو در آن وجود دارد. سپس از شما تا 4 ساعت عکس گرفته می شود. از این طریق پزشک مسیر غذای خورده شده و سرعت طی مسیرغذا را بررسی می کند. اگر همچنان پس از 4 ساعت مقدار کمی غذا در معده تان باشد، به این معنی است که شما گاستروپارزی دارید.
• تست تنفسی؛ تست جدید تری است که مواد موجود تنفس شما را پس از خوردن یک غذای خاص اندازه گیری می کند. این ارزیابی ها می تواند گاهی اوقات نشان دهند که آیا شما گاستروپارزی دارید یا خیر.

برای این که بهتر شوم آیا باید رژیم  غذایی خود را تغییر دهم؟

بله. اگر کارهای زیر را انجام دهید ، احساس بهتری خواهید داشت:

• روزانه 4 تا 5 وعده غذایی کوچک به جای 3-2 وعده غذایی بزرگ مصرف کنید.
• قبل از خوردن غذا آن را در مخلوط کن قرار دهید.
• غذاهایی که حاوی مقدار زیادی چربی هستند، مثل پنیر یا غذاهای سرخ شده را کم کنید، زیرا چربی سرعت تخلیه معده را کند می کند.
• غذاهایی که حاوی مقدار زیادی فیبر نا محلول هستند مثل برخی میوه ها، سبزی ها و حبوبات را کم کنید.
• از مصرف نوشیدنی های گازدار که سبب نفخ و گاز می شوند خودداری کنید.
• از مصرف الکل و سیگار خودداری کنید.
• سعی کنید غذاهای آب پز، نرم و مایع که راحت تر هضم می شوند را مصرف کنید.
• قبل از بلعیدن غذا آن را به خوبی بجوید.
• آهسته غذا بخورید.

چه کسانی در معرض گاستروپارزی هستند؟

• دیابتی ها؛ بیماران دیابتی بیشتر از سایر افراد در معرض گاستروپارزی هستند زیرا قند خون بالا سبب آسیب به عصب واگ می شود. آسیب این عصب یکی از شایع ترین علل گاستروپارزی است. از هر 4 نفر دیابتی یک نفر مبتلا به گاستروپارزی می شود.
• مصرف کنندگان داروهای ضد افسردگی
• سابقه اعمال جراحی مری، معده یا روده کوچک
• افرادی که طی عمل جراحی ، عصب واگ معده آن ها آسیب دیده باشد
• بیماران مبتلا به پر کاری تیروئید
• بیماران مبتلا به پارکینسون

چه زمانی باید پزشک یا پرستارم را ملاقات کنم؟

اگر تهوع و استفراغ، درد شکم، مشکل در خوردن یا کاهش وزن دارید، پزشک یا پرستار را ملاقات کنید.

گاستروپارزی چگونه درمان می شود؟

درمان شامل موارد زیر است:

• غذا و مایعات مورد نیازتان را دریافت کنید ؛ شامل دریافت غذاهای مایع ، آب پز ، نرم و رقیق و… ، در موارد نادر ممکن است نیاز به تغذیه از طریق لوله باشد. برای انجام این کار، پزشک یک لوله از بینی شما به سمت معده پایین می فرستد و یا به طور مستقیم از طریق پوست لوله ای در معده شما قرار می دهد.
• مصرف داروهایی که تخلیه معده را سریع تر می کنند.
• مصرف داروهایی که از تهوع جلوگیری می کنند.

تحریک الکتریکی معده؛ در موارد خیلی نادر، پزشک از تحریک الکتریکی برای تخلیه معده استفاده می کند.